(PSO) Tiếp tục hành trình đã định, đoàn Khảo sát Kiến trúc Phật giáo (KTPG) do Ban Văn hoá Trung ương (BVHTƯ) GHPGVN phối hợp với các cơ quan chức năng của Nhà nước đã có mặt tại các ngôi chùa tại 2 tỉnh Vĩnh Long và Trà Vinh.
Đoàn của BVH TƯ GHPGVN, cùng Thượng toạ trưởng ban Thích Thọ Lạc, còn có HT. Thích Hải Ấn – UV HĐTS, Phó Trưởng Ban thường trực BVH TƯ; HT. Thích Quang Nhuận – UVHĐTS, Phó Trưởng ban; TT. Thích Hải Định – UV Ban VHTƯ đặc trách khu vực Tây Nguyên và chư Tôn đức Tăng Ni cùng các cơ quan chức năng: PGS.TS Chu Văn Tuấn – Viện trưởng Viện nghiên cứu Tôn giáo (Viện Hàn lâm KHXHVN); TS. Tạ Quốc Khánh – Trưởng phòng Nghiên cứu Di tích và Bảo tồn Di tích (Viện Bảo tồn Di tích); Ths. Nguyễn Thị Thu Hoan – PGĐ Bảo tàng Lịch sử Quốc gia; Ths. KTS Nguyễn Minh Quang – Giám đốc CTCP Văn hoá Truyền thống Kim Liên; PGS.TS Vương Ngọc Lưu – Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội; PGS.TS Nguyễn Hồng Dương – Nguyên Viện trưởng Viên Nghiên cứu Tôn giáo cùng các Kiến trúc sư, Kỹ sư xây dựng các cơ quan truyền thông đã có ngày làm việc nhiệt thành, hiệu quả với 6 ngôi chùa tiêu biểu cho các hệ phái ở 2 tỉnh Vĩnh Long và Trà Vinh.
Tỉnh Vĩnh Long
Tịnh xá Ngọc Viên là điểm đến đầu tiên của Đoàn. Theo kỹ sư xây dựng thì tịnh xá này có từ năm 1946 do Tổ sư Minh Đăng Quang dựng nên tại số 14/20/2 đường Xóm Chài, phường 2, thị xã Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.
Tịnh xá được dựng vào cuối năm 1948, thuộc hệ phái Khất sĩ, Giáo đoàn 1. Năm 1949, Đại lễ Tự tứ Tăng và Vu lan bồn được tổ chức với quy mô lớn tại tịnh xá đã ảnh hưởng rộng khắp trong sinh hoạt Phật giáo của toàn sơn môn hệ phái.
Ban đầu, ngôi chánh điện hình chữ nhật (tượng trưng thuyền Bát nhã), dài 16m, rộng 8m được dựng bằng cây lá đơn sơ, giữa đặt pháp tháp tôn trí đức Phật Thích Ca.
Trải qua thời gian, sau những lần tu sửa, tôn tạo ngôi chánh điện mới được TT. Thích Giác Giới tổ chức khởi công xây dựng vào ngày 06 – 8 – 1993, khánh thành trọng thể vào ngày 08–01–1995. Hiện tại chánh điện có đường kính 18,10m, cột cái cao 11,40m, cột hàng 4 cao 3,50m. Tượng đức Phật Thích Ca bằng đá trắng cao 1,60m được tôn trí ở pháp tháp giữa chánh điện. Trên tháp thờ bộ Đại Tạng kinh Việt Nam, phía sau thờ ảnh Tổ Sư Minh Đăng Quang.
Tịnh xá thuộc Giáo đoàn 1, là Giáo đoàn Du tăng đầu tiên của Giáo hội Tăng già Khất sĩ Việt Nam, nay là hệ phái Khất sĩ, một trong chín tổ chức thành viên tham gia Ban vận động thống nhất Phật giáo, thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam ngày nay. Giáo đoàn 1 do Tổ Sư Minh Đăng Quang thành lập năm 1944, trực tiếp thu nhận Tăng Ni xuất gia, hướng dẫn hành đạo. Trong mười năm hành đạo, Tổ Sư đã chứng minh thành lập hơn 20 ngôi tịnh xá đầu tiên, thu nhận hơn 100 Tăng Ni xuất gia và truyền thọ Tam quy Ngũ giới cho hằng chục vạn tín đồ Phật tử tại gia. Giáo đoàn 1 hiện có 21 ngôi tịnh xá, tịnh thất.
Đây là ngôi Tổ đình của hệ phái Phật giáo Khất sĩ Việt Nam với diện tích đất 6.193m2. Hệ phái này hiện có hơn 400 ngôi tịnh xá từ Quảng Trị đến Cà Mau.
Tổ đình Minh Đăng Quang là là nơi thờ cúng Tổ sư Minh Đăng Quang, người lập ra hệ phái Khất sĩ của Việt Nam. Ngài tên thật là Nguyễn Thành Đạt, tự Lý Hườn, sinh năm 1923, vắng bóng năm 1954 tại làng Phú Hậu, tổng Bình Phú, quận Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long (nay là ấp 6, xã Hậu Lộc, huyện Tam Bình).
Tổ đình có lối kiến trúc nghệ thuật tinh xảo với nhiều cảnh đẹp mang ý nghĩa tâm linh và là niềm tự hào của bà con nơi đây khi thường xuyên đón tiếp các du khách gần xa đến thưởng ngoạn. Với diện tích trên 10 ha, được xây dựng năm 2014 gồm có các hạng mục cơ bản như: Điện thờ Phật tổ; điện thờ Tổ sư Minh Đăng Quang; nhà tiếp khách, nhà hành lễ, nhà tu, khu sinh thái và nhiều công trình phụ khác…
Đến đây du khách sẽ bắt gặp nét kiến trúc rất nho nhã nhưng không kém phần uy thiêng với lối bố trí rất hài hòa. Nhiều du khách rất thích thú khi tận mắt chứng kiến những bộ cột bằng gỗ quý được thiết kế công phu cao gần 15 mét tại các điện thờ; những thiết chế văn hóa kiến trúc được thể hiện rất rõ ở các bộ bàn ghế, bàn thờ, bát hương, chân đèn, tranh ảnh nghệ thuật quý hiếm.
Tổ đình Minh Đăng Quang hiện là điểm du lịch tâm linh tráng lệ của miền Tây nói chung và của Vĩnh Long nói riêng, và đây cũng là nơi để các phật tử tu tập, các tín đồ đến hành lễ để tưởng nhớ công đức sáng lập hệ phái Phật giáo Khất sĩ Việt nam của Tổ sư.
Buổi trưa, đoàn ghé chùa Giác Long xã Hòa Thạch, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long thăm chư Tăng bổn tự và dùng cơm trưa tại chùa
Chùa Hạnh phúc Tăng là điểm đến cuối cùng tại tỉnh Vĩnh Long. Đây là ngôi chùa thuộc Phật giáo Nam tông Khmer do TT. Sơn Ngọc Huynh - UV HĐTS, Phó Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh Vĩnh Long làm trụ trì toạ lạc tại xã Trung Thành, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.
Trong tỉnh hiện có 13 ngồi chùa thuộc Phật giáo Nam tông Khmer. Chùa Hạnh Phúc Tăng là ngôi chùa tiêu biểu của tỉnh về kiến trúc xây dựng và ngôi chùa có nhiều cây cổ thụ nhất. Sở dĩ chùa có tên Hạnh Phúc Tăng là do từ xưa, chư Tăng đến tịnh tu để đạt được sự an lạc, hạnh phúc của người xuất gia tu hành.
Theo sự khắc ghi trên vách Chánh điện, vách Sala và cổng chùa được lưu giữ từ thế hệ này qua thế hệ khác và tồn tại cho đên ngày nay thì chùa Hạnh Phúc Tăng được thành lập từ thế kỷ VII (PL1176 - DL632).
Chùa Hạnh phúc tăng ngoài là nơi tu học, hành đạp dành cho chư Tăng và Phật tử thì nhà chùa còn là trung tâm sinh hoạt, gìn giữ và bảo tồn văn hoá dân tộc Khmer thuộc nhiều loại hình khác nhau như: Kiến trúc, trang phục, ca điệu múa, nhạc ngũ âm, nhạch cổ truyền , điệu múa chhay dăm, Ghe ngo…
Chùa thường xuyên mở lớp dạy chữ Khmer cho con em Phật tử đến học, dạy chữ Pali và giáo lý cho các chư Tăng, Phật tử tu học và nghiên cứu Phật pháp.
Tại Trà Vinh, ngôi chùa đầu tiên đoàn công tác dừng chân là chùa Lưỡng Xuyên (Bắc tông). Nơi đây cũng là trụ sở Tỉnh Hội Phật giáo tỉnh Trà Vinh. Tiếp đoàn có HT Thạch SokXane – Phó Chủ tịch HĐTS, Trưởng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh; HT. Thích Trí Minh , Phó TBTT, TB Giáo dục, Hiệu trưởng Trường TCPH tỉnh Trà Vinh, HT Thích Huệ Pháp, Phó TBTS, TB Tăng sự: TT Thích Tâm Khiết – Phó TB Trị sự kiêm Chánh Thư ký; TT Thích Minh Nhật, Phó TB Trị sự, TB Nghi lễ; TT Thích Phước Nguyên, Phó TBTS, TB Hoằng Pháp, ĐĐ Thích Huệ Thắng và Chư Tăng bổn tự.
Chùa Lưỡng Xuyên là một trung tâm Phật giáo lớn ở miền Tây. Chùa vừa là là trụ sở văn phòng BTS GHPGVN tỉnh vừa là trường Trung cấp Phật học của tỉnh Trà Vinh.
Nơi đây đã đào tạo nên nhiều vị danh tăng tài cao đức trọng, đóng góp xứng đáng cho sự nghiệp chấn hưng Phật giáo, chấn hưng quốc học nước ta trong nửa đầu thế kỷ XX. Cũng chính tại ngôi chùa này đã tạo ra những cơ sở ban đầu cho việc hình thành tổ chức GHPGVN, cũng như định hướng cho Giáo hội cùng đông đảo Phật tử Nam bộ gắn đạo pháp với cuộc chiến đấu chung của dân tộc vì độc lập, tự do.
Để Lưỡng Xuyên xứng đáng với truyền thống và vai trò hiện tại, theo nguyện vọng chung của phật tử Trà Vinh, phật tử Nam kỳ, tỉnh hội Phật giáo Trà Vinh đã đứng ra trùng tu và tổ chức lạc thành vào dịp hạ nguơn (Rằm tháng Mười âm lịch) năm 2001. Khuôn viên chùa Lưỡng Xuyên được xem là một “công viên Phật giáo” ngay giữa lòng thị xã Trà Vinh, với tượng Phật tổ bằng đá hoa cương cao hơn 3 mét, nặng 7 tấn uy nghi trên chánh điện.
Trong lòng phật tử Nam bộ, trong lòng người dân Nam bộ, Lưỡng Xuyên là một địa chỉ Phật giáo, một địa chỉ văn hóa dân tộc cần được bảo tồn.
Điểm tiếp theo đoàn đến là Chùa Âng (gọi theo ngôn ngữ Paly là Wat Angkor Raig Borei, tọa lạc tại Phường 8, thành phố Trà Vinh). Ngôi chùa nằm trong cụm danh thắng Ao Bà Om và bảo tàng văn hóa dân tộc Khmer, và được xem là một trong những ngôi chùa lớn, tiêu biểu cho các ngôi chùa Khmer trong tỉnh.
Chùa Âng được xây dựng vào thế kỷ thứ 10 (năm 990). Trải qua hơn 1000 năm, ngôi chùa được trùng tu, sửa chữa nhiều lần, trong đó xây dựng mới các công trình phụ như nhà tăng xá, trai đường… nhưng ngôi chánh điện cơ bản vẫn giữ được nguyên trạng như buổi đầu mới hình thành.
Cổng chùa Âng được trang trí bằng nghệ thuật điêu khắc rất kỳ công, tinh xảo với những tượng chằn, tiên nữ, chim thần theo mô típ truyền thống Khmer. Trung tâm của ngôi chùa Khmer là ngôi chánh điện (Preah Vihea) thờ Phật, nơi hội tụ và phản ánh trình độ của các nghệ nhân đương thời về nghệ thuật kiến trúc, hội họa, điêu khắc…
Toàn bộ chánh điện được trụ đỡ bởi hệ thống 18 chiếc cột bằng gỗ quý. Bên trong chánh điện là một không gian rộng với 12 trụ cột được trang trí hình rồng, sơn son thếp vàng.Mái chánh điện chùa Âng được cấu tạo độc đáo, bao gồm ba cấp mái có màu sắc đẹp và hài hòa, trong đó hai mái trên cùng rất cao và dốc, tạo ra cảm giác linh thiêng mà người phật tử phải hết sức khiêm cung khi ngước nhìn. Hai đầu hồi được đóng kín bằng hai tấm gỗ hình tam giác chạm khắc rất công phu.
Chùa Âng được Bộ Văn hóa Thông tin, nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích Lịch sử – Văn hóa cấp Quốc gia vào năm 1994.
Điểm đến cuối cùng trong hành trình ngày thứ 4 đoàn đến khảo sát đó là chùa Cây Hẹ (ấp cây hẹ, thị trấn Tiểu Cần, huyện Tiểu Cần). Đây là một trong những chùa cổ và nổi tiếng, mang đạm văn hoá của người Khmer và Phật giáo Nam tông được xây dựng năm 1655 trong khuôn viên rộng 91 nghìn m2 toạ lạc tại
Như bao ngôi chùa Khmer khác trên địa bàn Trà Vinh, chùa Cây Hẹ là một quần thể các công trình kiến trúc mang đậm đà bản sắc của người Khmer.
Từ xa nhìn vào, bạn sẽ thấy tòa nhà trong chùa với lối kiến trúc hình tháp vươn thẳng lên trời, mang nét đẹp nguy nga, tráng lệ nhưng cũng không kém phần trang nghiêm được trang trí bằng nghệ thuật điêu khắc rất kỳ công, tinh xảo được gìn giữ và bảo tồn cho đến ngày nay.
So
Thiện Tâm
